Cyfrowa pułapka. Jak Internet sprzyja wypaleniu zawodowemu i jak temu zapobiegać.
Cyfrowych pułapek tak naprawdę w dzisiejszym świecie online jest sporo. Jedną z nich jest – wypalenie zawodowe spowodowane światem online. Jest to temat, który aktualnie jest dość „modny” w przestrzeni internetu, nie dlatego, że sporo osób na to cierpi, ale niestety dla samych zasięgów. Spotkać można próby omawiania tego tematu na różnych profilach u osób, które tym tematem się w ogóle zawodowo nie zajmują. No, ale czego nie robi się dla zasięgu? Prześciganie się radami, „mądrymi” tekstami zazwyczaj skopiowanymi z przeczytanych książek, czy też z innych publikacji z SM było i jest nadal sporo. Rozumiem, że ważne są informacje na temat tego czym jest cyfrowe wypalenie zawodowe, jak je rozpoznać, gdzie się zgłosić itd. Jednak zdecydowana większość tych osób skupia się na stawianiu diagnoz w oparciu o wybrane zachowania. Sypią poradami w oparciu o przeczytane, często nieprawdziwe źródła. Takie powiedzmy standardowe powielanie głupot w internecie.
Dzisiaj przestrzeń internetu jest nieodłączną częścią naszego codziennego życia. Dlatego, nie możemy zapominać o cienkiej granicy, między korzystaniem z przestrzeni online, a ryzykiem cyfrowym wypalenia zawodowego. Czy rzeczywiście nasza powszechna dostępność do informacji, społeczności online i niemal nieograniczonej komunikacji, może mieć negatywny wpływ na nasze zdrowie zawodowe? Spróbuję pokazać ten temat z mojej strony pracy zawodowej.
Cyfrowa pułapka. Jak Internet sprzyja wypaleniu zawodowemu i jak temu zapobiegać.
Cienka granica między korzystaniem z przestrzeni online, a ryzykiem wypalenia zawodowego polega głównie na tym, jak długo i w jakim kontekście jesteśmy w tej przestrzeni. Online daje nam ogromne możliwości, ale może też stanowić ogromne obciążenie, zwłaszcza jeżeli nie postawimy wyraźnych granic między pracą, a odpoczynkiem.
Jeżeli spędzamy dużo czasu w świecie cyfrowym, zwłaszcza w kontekście zawodowym, czy to komunikacja z klientami, praca zdalna, prowadzenie biznesu online, łatwo może dojść do przeciążenia. Kiedy praca i życie prywatne mieszają się, gdy nie mamy jasnych granic między czasem pracy, a odpoczynkiem, stajemy się bardziej podatni na stres i wypalenie.
Wypalenie zawodowe może pojawić się wtedy, gdy czujemy, że nie mamy kontroli nad tym ile czasu spędzamy online, szczególnie w sytuacjach, gdy wchodzimy w tryb “cały czas dostępni”. Niska jakość odpoczynku, nieumiejętność odcięcia się od pracy i ciągła aktywność online, wszystko to kumuluje się i prowadzi do wypalenia. W takim przypadku problemem nie jest samo korzystanie z przestrzeni online, ale to w jaki sposób zarządzamy sobą w przestrzeni, jak rozdzielamy te przestrzenie i jak się czujemy w wyniku braku równowagi. Proces wypalenia zawodowego spowodowanego internetem działa o wiele szybciej, ponieważ do samego wypalenia dochodzi wejście w społeczność, która dzięki naszemu przeciążeniu będzie generowała jeszcze większe problemy.
Warto być świadomym tego, że w momencie, kiedy zaczynamy czuć się wyczerpani, zestresowani, a praca za pomocą internetu staje się obowiązkiem, zamiast przyjemnością, to może być sygnał, że przekroczyliśmy granicę i zbliżamy się do wypalenia. Kluczem jest umiejętność odpoczynku i dystansu od cyfrowego świata, żeby nie zanurzyć się w nim na tyle, aby stracić równowagę między pracą, a życiem osobistym. Warto też pamiętać, że takie symptomy nie zawsze oznaczają, że jesteśmy wypaleni.
Sama do tego długo dochodziłam. Pracuję za pomocą świata online od ponad 20 lat. Siedzę całymi dniami w domu. Taka wydawałoby się wymarzona praca. Jednak niesie ona za sobą sporo negatywnych skutków. Ciągłe przebywanie w przestrzeni internetu najczęściej powoduje:
- Brak wyraźnych granic między pracą, a życiem prywatnym – kiedy praca online staje się nieprzerwaną częścią życia, trudno jest oderwać się od obowiązków. Prowadzi to do chronicznego zmęczenia i braku czasu na odpoczynek.
- Poczucie izolacji – długie godziny spędzone w domu, bez interakcji z innymi ludźmi twarzą w twarz, prowadzą do poczucia osamotnienia i utraty wsparcia społecznego. Negatywnie wpływa to na zdrowie psychiczne i motywację do pracy.
- Nadmierna eksploatacja energii psychicznej – ciągłe przetwarzanie informacji, nieustanna dostępność i wymagania online, prowadzą do mentalnego wyczerpania, utraty kreatywności i trudności w podejmowaniu decyzji. Zwiększa to ryzyko wypalenia zawodowego.
Napomnę tylko … wypalenia zawodowego możemy doświadczyć z różnych przyczyn, nie tylko sprzyja temu świat online. Jeżeli czujemy, widzimy u siebie jakiekolwiek niepokojące objawy, warto skontaktować się ze specjalistą, który dokładnie przeanalizuje naszą sytuację, w której się znaleźliśmy. I podpowiem … nie czekajmy na to, aż samo minie. Biorąc udział w SuperWizjach na Oddziale Szpitala Psychiatrycznego z osobami z zaburzeń osobowości, czy też pracując z psychologami, terapeutami oraz klientami, powiem szczerze … że zaniedbania na początkowym etapie prowadzą dość często do depresji, stanów lękowych, problemów z relacjami, czy też problemów zdrowotnych na płaszczyźnie fizycznej. Dlatego też warto postawić na profilaktykę. To ona pozwala zapobiegać wielu problemom, zaburzeniom, nie tylko wypaleniu zawodowemu. Jednak najważniejsze jest to, aby dokładnie zdiagnozować problem z jakim się zmagamy. Jest to klucz do dalszego działania, ponieważ może się okazać, że nie doświadczamy wypalenia zawodowego tylko borykamy się z innym problemem psychicznym.
- Kryzys cyfrowy – oba stany – wypalenie zawodowe online i kryzys cyfrowy – wiążą się z przeładowaniem technologicznym, nieograniczonych możliwości, nadmiernym czasem spędzonym w sieci oraz doświadczeniami związanymi z relacjami online. W przypadku kryzysu cyfrowego mamy do czynienia z szerszymi problemami związanymi między innymi z nadmiernym uzależnieniem od technologii, brakiem równowagi między życiem online i offline, lękiem o bezpieczeństwo.
Różnica – objawy kryzysu obejmują poczucie utraty kontroli nad własnym życiem, wycofanie społeczne oraz frustrację, która wynika z ciągłej obecności cyfrowej. Wypalenie zawodowe związane z pracą online dotyczy wyczerpania wynikającego z nadmiaru obowiązków zawodowych. - Stan depresyjny – mówimy tutaj o zmniejszonej motywacji, braku energii, apatii i zniechęcenia, które przypominają objawy wypalenia zawodowego. W stanie depresyjnym jednak objawy są bardziej ogólne i występują w różnych aspektach naszego życia, a nie tylko w pracy. Często wiąże się to z poczuciem beznadziei, smutkiem, trudnościami w codziennym funkcjonowaniu, a także zmianami w apetycie i śnie.
Różnica – wypalenie jest specyficzne dla pracy, depresja, stan depresyjny ma szerszy wpływ na życie osobiste i społeczne (ważne jest to, kiedy i z jakiego powodu się to zaczęło) - Stres chroniczny – długotrwały stres, lęk np. związany z trudnymi życiowymi sytuacjami, prowadzi do poczucia wypalenia. Objawy stresu, leku obejmują zmęczenie, irytację, bezsenność i spadek motywacji, które nakładają się na symptomy wypalenia zawodowego.
Różnica – stres, lek często wynikają z zewnętrznych, intensywnych sytuacji życiowych, podczas gdy wypalenie zawodowe jest konsekwencją długotrwałego braku równowagi między wymaganiami pracy, a zasobami. - Problemy zdrowotne (np. zmiany hormonalne, choroby somatyczne) – chroniczne zmęczenie, bóle ciała, problemy z koncentracją wynikają z problemów zdrowotnych, takich jak niedoczynność tarczycy, anemia czy przewlekłe choroby. Objawy takie jak wyczerpanie i apatia są błędnie utożsamiane z wypaleniem zawodowym.
Różnica – problemy zdrowotne zwykle mają konkretne fizyczne przyczyny i nie są bezpośrednio związane z pracą. - Brak satysfakcji zawodowej – czasami osoby, które czują się wypalone, tak naprawdę nie odczuwają satysfakcji ze swojej pracy, bo ta nie daje im poczucia spełnienia lub pasji. Jest to efektem braku wyzwań, rutyny lub niewłaściwego dopasowania zawodu do osobistych preferencji, albo zniekształceń cyfrowych.
Różnica – brak satysfakcji nie prowadzi do wyczerpania psychicznego, które jest typowe dla wypalenia, choć ma podobne objawy. - Zespół chronicznego zmęczenia – zespół chronicznego zmęczenia (CFS) to stan, w którym osoba doświadcza długotrwałego zmęczenia, które nie ustępuje po odpoczynku. Objawy obejmują problemy ze snem, bóle mięśni i stawów, co jest mylone z wypaleniem.
Różnica – zespół chronicznego zmęczenia jest związany z fizycznymi objawami wyczerpania, podczas gdy wypalenie jest bardziej związane z wyczerpaniem emocjonalnym i psychologicznym w pracy. - Trudności w adaptacji do zmian – zmiany w pracy, takie jak nowy lider, reorganizacja, zmiana obowiązków, powodują trudności adaptacyjne, które objawiają się podobnie do wypalenia, czyli zmniejszeniem zaangażowania, motywacji czy poczuciem wypalenia.
Różnica – problemy adaptacyjne zazwyczaj są przejściowe, wypalenie ma charakter długotrwały i wynikający z długotrwałego stresu, lęku i braku równowagi. - Dysfunkcje emocjonalne – niektóre osoby mogą mieć trudności w zarządzaniu emocjami i reagują na wyzwania w pracy poprzez wycofanie się, apatię czy wybuchy frustracji. Przypomina to wypalenie zawodowe. Jednak przyczyna tego stanu leży w problemach emocjonalnych, a nie w wypaleniu zawodowym.
Różnica – dysfunkcje emocjonalne mają swoje źródło w nierozwiązanych konfliktach wewnętrznych, podczas gdy wypalenie jest efektem długotrwałego stresu i przeciążenia pracą.
- Skupiamy się na zmianach w pracy – pomoc w zidentyfikowaniu obszarów pracy, które prowadzą do wypalenia. Praca nad realistycznymi zmianami takimi jak poprawienie organizacji zarządzania nami w czasie, zmiana obowiązków, poszukiwanie nowych wyzwań, a także przywrócenie sensu i celu w wykonywanych zadaniach. Dobrze jest pracować nad tym, aby osoba poczuła kontrolę nad swoją sytuacją w pracy.
- Zarządzanie stresem i wypoczynkiem – pomoc w uchwyceniu równowagi. Warto także skupić się na aspekcie regeneracji w tym zaplanowanie odpoczynku, urlopu, przerw w pracy tak, aby osoba potrafiła „odłączyć” się od obowiązków zawodowych. Zbyt duże zaangażowanie w pracę bez odpoczynku prowadzi do pogłębiania wypalenia.
- Odbudowa motywacji i pasji zawodowej – ważne jest, aby pomóc osobie na nowo odkryć pasję i sens pracy, a także znaleźć sposób na jej urozmaicenie. Może to oznaczać np. zmianę zadań w obrębie tego samego stanowiska, awans, czy zdobycie nowych umiejętności, które ożywią motywację do pracy.
- Wsparcie emocjonalne i akceptacja – w kryzysie najważniejsze jest stworzenie przestrzeni, w której osoba poczuje się wysłuchana i zaakceptowana. Skupienie się na zrozumieniu emocji tej osoby, pomocy w przeżywaniu trudnych chwil i akceptacji jej doświadczeń. Osoba ta absolutnie nie potrzebuje natychmiastowych rozwiązań, a raczej poczucia, że nie jest sama w swoich przeżyciach.
- Praca nad rozwiązaniem kryzysu – kluczowe jest zrozumienie, co wywołało ten kryzys i wspólne opracowanie planu działania. Oznacza to podjęcie działań w celu rozwiązania problemów życiowych (np. w relacjach, rodzinie, zdrowiu), lub w razie potrzeby, skierowanie osoby do innych specjalistów (np. terapeuty rodzinnego, specjalisty ds. uzależnień).
- Pomoc w odbudowie poczucia kontroli – kryzys często prowadzi do poczucia, że życie wymyka się spod kontroli. Kluczowe jest wsparcie osoby w znalezieniu małych kroków, które pomogą jej odzyskać poczucie sprawczości. Praca nad zwiększeniem odporności psychicznej, budowanie poczucia, że osoba ma wpływ na swoją sytuację, jest niezbędne do tego, aby wyjść z kryzysu.
Zawsze warto brać pod uwagę szeroki kontekst sytuacji życiowej danej osoby, a nie tylko jej pracę. Jeżeli ktoś czuje się wypalony, ale ma trudności w życiu osobistym, może to być kryzys, który przenika na wszystkie inne obszary życia, w tym pracę. Kluczem jest analiza całościowa sytuacji tej osoby po to, aby móc skutecznie wspierać ją w przezwyciężaniu trudności.
W przypadku wypalenia zawodowego, skupiamy się na poprawie sytuacji w pracy, zarządzaniu stresem i odbudowie sensu zawodowego. Z kolei w kryzysie emocjonalnym, kluczowe jest wsparcie emocjonalne, pomoc w rozwiązaniu kryzysu i odbudowa poczucia kontroli nad życiem. Dla obu przypadków istotne jest holistyczne podejście, uwzględniające nie tylko problem, ale także osobiste zasoby i sytuację życiową danej osoby.
Jak Internet sprzyja cyfrowemu wypaleniu zawodowemu?
- Ciągła dostępność – granica między pracą, a życiem prywatnym staje się dość rozmyta. Zawsze dostępni, zawsze podłączeni – to prowadzi do przeciążenia i utraty równowagi.
- Społeczność online – media społecznościowe oferują poczucie związku, to jednak generują presję, samotność, niezdrową rywalizację, borykanie się z hejtem, negatywnymi komentarzami. Zazwyczaj porównujemy się z innymi, dlatego prowadzi to do poczucia nieadekwatności, frustracji.
- Informacyjny chaos – natłok informacji dostępnych w sieci bardzo mocno nas przytłacza. Do tego przeskakujemy z jednego informacyjnego kwiatka na drugi, nie mogąc się skupić na jednym. Wszystko wydaje się ważne. Stałe przetwarzanie nowych danych prowadzi do przemęczenia umysłowego, utrudniając skupienie się na istotnych zadaniach.
Jak zapobiegać wypaleniu zawodowemu?
Jeżeli specjalista jednoznacznie, po dokładnej analizie stwierdził, że doświadczamy wypalenia zawodowego, wtedy warto postawić na:
- Ustalanie granic – określamy czas pracy i czas odpoczynku. Wyłączamy wszystkie powiadomienia zwłaszcza po godzinach pracy tak, aby móc się naprawdę zrelaksować po dniu pełnym obowiązków. Do tego uczymy się wykorzystywać świat online tylko do pracy, a nie do codziennych ucieczek przed problemami.
- Zarządzanie społecznościami online – wybieramy z umiarem społeczności online, w których uczestniczymy. Staramy się utrzymywać zdrową równowagę między interakcjami online, a offline.
- Planowaniem przerw – wprowadzamy regularne przerwy podczas pracy online. Krótkie spacery, głębokie oddychanie, przebywanie w lesie, dajemy osobie przestrzeń do znalezienia sobie czegoś, coś co prowadzi do łagodzenia jej stresu i odpoczynku. Podstawą jest nauczenie się odpoczywać w ciągu dnia, nie licząc na dwa tygodnie urlopu w roku.
- Limitowaniem informacyjnych napływów wiedzy, czy też zbędnych informacji – określamy konkretny czas, w których przeglądamy wiadomości, media społecznościowe. Nie pozwalamy, aby informacyjny chaos zdominował nasz dzień.
- Inwestowanie w rozwój osobisty – skupiamy się na rozwoju swoich umiejętności, biorąc pod uwagę zniekształcenie cyfrowe, bez naśladowań i duplikacji. Umiejętności, które sprawiają nam radość i satysfakcję. To pomaga zminimalizować presję związaną z porównywaniem się z innymi.
Przestrzeń Internetu ma naprawdę potężną moc. Jednak jak każde narzędzie prowadzi do przemęczenia, cyfrowego wypalenia zawodowego, przebodźcowania zwłaszcza jeżeli nie jest używane z zgodnie z założeniem. Taką podstawą jest oczywiście wprowadzenie zdrowych nawyków, ustalanie granic oraz dbanie o równowagę między online, a offline. To kluczowe elementy zapobiegające jednej z cyfrowych pułapek. Pamiętajmy, że kontrola nad technologią zaczyna się od nas samych.
Cyfrowa pułapka. Jak Internet sprzyja wypaleniu zawodowemu i jak temu zapobiegać.
Internet sprzyja wypaleniu zawodowemu, jednak najważniejsze w tym wszystkim staje się dokładna analiza sytuacji, dzięki której nie będziemy doprowadzać do pogłębiania się problemu, czy też przeradzania się np kryzysu w depresję. Przestrzeń internetu ma niezaprzeczalnie potężny wpływ na nasze życie zawodowe. Z doświadczenia płynącego z pracy dość dobrze wiem, że mimo naszych najlepszych starań, nie zawsze jesteśmy w stanie sami wychwycić moment, w którym technologia zaczyna dominować nad naszym życiem, w tym także zawodowym. Patrząc z perspektywy pracy podkreślę, że podstawą jest nie tylko profilaktyka, która często staje się zaniedbywana z różnych bardzo indywidualnych powodów, ale także wsparcie specjalisty. Spotkania indywidualne np z psychoanalitykiem biznesu są idealnym rozwiązaniem zarówno dla tych, którzy są pracownikami, ale także dla osób zajmujących kluczowe stanowiska.
Takich problemów zazwyczaj nie doświadcza się w firmach, w których wprowadzono wsparcie grupowe, szczególnie dla pracowników, którzy stawiają na rozwój. Jeżeli istnieje w firmie potrzeba czuwania nad pracownikami, zwłaszcza tymi, którzy intensywnie korzystają z przestrzeni internetowej, to taki psychoanalityk biznesu wspomaga działania, pracę osób, które są narażone ze względu na wykonywane czynności na depresje, wypalenie zawodowe itp. które nieprawidłowo zidentyfikowane, zaopiekowane docelowo prowadzą do długoterminowych zwolnień lekarskich. Taka osoba zapewnia nie tylko wsparcie, ale i narzędzia do efektywnego radzenia sobie z wyzwaniami cyfrowej rzeczywistości.
Wprowadzenie takiego wsparcia zapobiega potencjalnym problemom wynikającym z nadmiernego korzystania z przestrzeni internetu, ale także przyczynia się do stworzenia zdrowszej, bardziej zrównoważonej atmosfery w miejscu pracy. Zadbajmy o pracowników, dostarczając im profesjonalne wsparcie psychoanalityka biznesu, aby wspólnie pokonywać wyzwania cyfrowego świata zawodowego.
Przesyłam ciepłe myśli …